قلعه ی فلک الافلاک
قلعه ی فلک الافلاک
این قلعه یکی از معروفترین جاذبه های تاریخی و گردشگری استان لرستان است که دربالای تپه ای باستانی و در مرکز شهر خرم آباد قرار دارد
این قلعه از شرق و جنوب شرقی به رودخانهئخرم رود از غرب به خیابان امام خمینی و از شمال به خیابان فلک الافلاک محدود میشود
از تاریخ ساخت آن اطلاعاتی در دسترس نیست اما شواهد نشان میدهد که :
بنای اولیه این قلعه به زمان شاپور خواست ساخته شده و از این دژ به عنوان مرکز حکومتی و نظامی استفاده میکردند .
وسعت تقریبی آن 5300 متر مربع است و دارای پنج برج 2 صحن و 300 جان پناه میباشد
فضای داخلی قلعه به 4 تالار نسبتا بزرگ پیرامون و تعدادی تالار و اتاق تقسیم شده است
ارتفاع بلندترین دیوار تا سطح تپه 23 متر است
از مصالحی مانند سنگ / آجر / خشت / و ملات گچ و آهک است
ورودی بنا در سمت شمال و در بدنه برج جنوب غربی تعبیه شده که پس از گذر از راهروی ورودی به حیاط اول یک متصل میگردد
در گوشه شمال شرقی حیاط اول یک حلقه چاه آب به عمق 40 متر وجود دارد که آب مورد نیاز ساکنان قلعه را از آن تامین میکردند
امروزه هم قابل بهره ورداری است
از ویژگیهایش
میتوان به قرارگیری بر فراز صخره های سنگی و اشراف کامل به دره تاریخی خرم آباد و جاری شدن چشمه پر آب گلستان از دامنه ی شمالی تپه اشاره کرد
مجاورت فلعه فلک الافلاک با غارهای پیش از تاریخ دره خرم آباد / سنگ نوشته خرم آباد / مناره آجری/پل شکسته (پل شاپوری ) و گرداب سنگی بیانگر پیوستگی تاریخی این قلعه با آثار مذکور است
این قلعه با نامهای متفاوتی چون دژ شاپور خواست / سایرخاست / دزبرو قلعه خرم آباد یاد شده
نام فلک الا فلاک به معنی سپهر سپهران
عنوانی است که از دوره ی قاجاریه برای این قلعه در نظر گرفته شده است و از آن روزگار تا کنون به همین نام است
در واقع وجه نامگذاری این بنا شاید به دلیل وجود دوازده برج قلعه که اشاره ای به دوازده برج فلکی دارد باشد
شاید هم استعاره ای از دست نیافتنی بودن آن باشد
در دوره های گوناگون دستخوش تغییراتی شده است که بیشتر مربوط به دوره ی صفویه تا قاجار میباشد
تا حدود صد سال پیش بارویی ودوازده برجی در پیرامون بنای فعلی وجود داشته است
که اکنون آثار این برج در محوطه شمال غربی قلعه دیده میشود
موقعیت استراتژیکی خود در قرن چهارم هجری قمری و مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل بویه تبدیل شد
در زمان حکومت خاندان بدر ( قرن چهارم هجری قمری ) به عنوان خزانه سلطنتی کار بر داشته و در زمان اتابکان لر کوچک و والیان لرستان در دوره صفویه و قاجاریه مقر حکومتی بود .
در دوره پهلوی اول و دوم کاربرد این قلعه به ترتیب پادگان نظامی زندان سیاسی بوده است
در حال حاضر این قلعه که پس از ثبت در فهرست آثار ملی کشور به موزه فلک الافلاک تغییر نامداده است
شامل بخش های مردم شناسی / هنرهای سنتی و باستان شناسی میشود
در تالار موزه مردم شناسی عکسها و مدل های کوچک و بزرگ متعددی از شیوه ها و رسوم گوناگون زندگی مردان و زنان عشایر و روستای منطقه لرستان به نمایش گذاشته شده است
از دیگر آثار دیدنی در بخش مردم شناسی سنگ قبرهای اهالی منطقه است که با دیگر نواحی ایران تفاوت جالب توجهی دارد
رسم بر این بوده بالای سنگی عمودی قرار میدادند و روی آن صحنه های ی از زندگی فرد در گذشته حجاری مینمودند
در تالار باستان شناسی موزه تعدادی اشیای ارزشمند مفرغی / سفالی / سنگی متعلق به هزاره های پیش از میلاد به نمایش گذاشته شده است
این آثار بیانگر دیرینگی و پیشرفت تکمدن کهن منطقه لرستان میباشد
