رشدیه بنیانگذار مدرسه و آموزش نوین در ایران وصیت کرد وسط راهروی مدرسه دفنش کنند که هر روز بچه ها از روی گورش رد شوند صدایشان را بشنود

مرحوم میرزا حسن تبریزی معروف به رشدیه و پدر معارف ایران، بنیان گذار آموزش نوین در ایران است.
رشدیه در سال 1229 شمسی در محله چرندآب تبریز به دنیا آمد و پس از گذراندن مقدمات در زادگاه خود تصمیم گرفت برای ادامه تحصیلات به نجف برود

اما :

با خواندن مقاله ای در روزنامه ثریا که شمار ایرانیان با سواد را از هر هزار نفر ده نفر ذکر کرده بود، از سفر به نجف چشم پوشید و عازم بیروت شد و در دارالمعلمین آنجا به فراگرفتن شیوه های نوین آموزش پرداخت.

در سال 1261 با هدف تأسیس مدرسه به شیوه نوین، از مدارس جدید استانبول بازدید نمود و در همانجا الفبای صوتی را برای جایگزین نمودن با روش قدیمی آموزش در مدارس جدید ابداع کرد.


   در سال 1262 نخستین مدرسه به سبک نو را برای کودکان مسلمان قفقاز تأسیس نمود و  در سال 1266 نخستین مدرسه نوین ایران را در محله ششگلان تبریز بنا نهاد.

این مدرسه و به دنبال آن پنج مدرسه دیگری که در تبریز و مشهد تأسیس کرد  با کار شکنی ها  و دسیسه های درباریان و تاریک اندیشان پی درپی بسته شد.

رشدیه با فروش املاک خود و با اجازه ی علمای نجف، مسجد شیخ الاسلام تبریز را به مدرسه تبدیل کرد و در کلاس ها میز، نیمکت و تخته سیاه گذاشت و به تدریس با روش جدید اقدام نمود.


 این مدرسه نیز با هجوم گروهی بی بصیرت بسته شد و حتی یکی از شاگردان جان خود را از دست داد و رشدیه نیز زخمی شد و مجبور به ترک وطن گردید.

وقتی میرزا علی خان امین الدوله که سیاستمداری روشن بین بود به والیگری آذربایجان انتخاب شد، رشدیه را به تبریز فراخواند و با ایمان به پایمردی و میهن دوستی او، مدرسه ی بزرگی در تبریز باز کرد.
رشدیه در این مدرسه به 60 نفر دانش آموز کلاه و لباس یکسان پوشاند و به آموزش آن ها پرداخت اما با برکناری امین الدوله، دوباره مدرسه رشدیه مورد یورش  قرار گرفته و به آتش کشیده شد.

رشدیه علاوه بر فعالیت های آموزشی  و بنا نهادن آموزش نوین در ایران، روزنامه هایی به نام «مکتب» و «طهران» منتشر  می کرد؛ از او 27 جلد اثر به جا مانده است که از میان آنها می توان به این موارد اشاره کرد:
بدایه التعلیم، هدایه التعلیم، نهایه التعلیم، تحفه الصبیان، صد درس، تنبیه الغافلین، ارشاد الطالبین و ...

میرزا حسن رشدیه در اواخر عمر برای در امان ماندن از دشمنی مخالفان به قم رفت و در سال 1323 در همانجا درگذشت.