محمدحسن معیری ( بیوک ) متخلص به "
رهی " فرزند موید خلوت نوه ی معیرالممالک ( نظام الدوله ) از شاعران
غزلسرای بسیار نامی معاصر است . وی در سال 1288 خورشیدی در تهران متولد شد.
پس از طی تحصیلات ابتدایی و متوسطه وارد خدمات دولتی شد و مشاغل متعدد
یافت در سال 1322 خورشیدی به ریاست کل انتشارات و تبلیغات " وزارت پیشه و
هنر " منصوب گردید.
رهی معیری از دوران کودکی به شعر و
موسیقی و نقاشی علاقه ی فراوان داشت و در اثر ممارست در این سه فن بهره ای
به سزا یافت .در آغاز شاعری در انجمن ادبی حکیم نظامی که به مدیریت استاد
وحید دستگردی مدیر مجله ارمغان تشکیل می شد ، شرکت می جست و یکی از اعضاء
فعال و موثر آن انجمن بود .
در انجمن موسیقی ملی و انجمن فرهنگستان
ایران نیز عضویت یافت و رفته رفته با چاپ و نشر غزلهای دلنشین رهی معیری در
روزنامه ها و مجله های کشور شهرت بسیار یافت. آثار و اشعار فکاهی و
انتقادی وی نیز به امضاهای مستعار " زاغچه " و " شاپریون " در روزنامه های "
بابا شمل " و " تهران مصور " و غیره چاپ و انتشار یافت.
رهی معیری در سالهای آخر عمر در
برنامه گلهای رنگارنگ رادیو، در انتخاب شعر با داوود پیرنیا همکاری داشت و
پس از او نیز تا پایان زندگی آن برنامه را سرپرستی می‌کرد. رهی در همان
سال‌ها سفرهایی به خارج از ایران داشت از جمله: سفر به ترکیه در سال ۱۳۳۶،
سفر به اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۳۳۷ برای شرکت در جشن انقلاب کبیر، سفر
به ایتالیا و فرانسه در سال ۱۳۳۸ و دو بار سفر به افغانستان، یک بار در سال
۱۳۴۱ برای شرکت در مراسم یادبود نهصدمین سال در گذشت خواجه عبدالله انصاری
و دیگر در سال ۱۳۴۵. عزیمت به انگلستان در سال ۱۳۴۶ برای عمل جراحی، آخرین
سفر معیری بود.
خود استاد رهی معیری در برنامه
رادیویی قصه شمع چنین می گویند:من در همه انواع شعر از قبیل
غزل،قصیده،مثنوی،رباعی و... آثاری دارم.نخستین ترانه را در سال 1313 بر روی
آهنگ آقای بدیع زاده ساختم که به شد خزان معروف شد.
گذشته از غزل های بسیار زیبای رهی معیری که از احساسات پاک او سرچشمه گرفته،ترانه های رهی زبانزد خاص و عام است.آهنگسازانی که با رهی کار کرده اند همه از بهترین ها بوده اند. چون آنچه در کار او مهم است قدرت تلفیق و تطبیق شعر با آهنگ است که ترانه های رهی را جاودانه و ماندگار کرده است.
استاد رهی معیری ترانه های بسیار
زیبایی سروده اند که از آنها می توان به کاروان،نوای نی،من از روز ازل،اشک و
آه،دیدی که رسوا شد دلم،شب جدایی،لاله خونین،دیدی ای مه،راز دل،داغ جدایی و
... اشاره کرد.استاد رهی با آهنگسازان بزرگی همکاری کرده اند.آهنگسازانی
چون مرتضی محجوبی،روح اله خالقی،مهدی خالدی،علی تجویدی،بدیعی و... اما رهی
دوستی عمیقی با استاد محجوبی داشت.چنانکه آهنگ زیبای کاروان در مایه دشتی
با صدای استاد بنان حاصل این همکاری و دوستی است که نشان دهنده ارتباط
عاطفی تنگاتنگ این دو استاد است.
رهی معیری در تصنیف سازی نیز مهارت
خود را به خوبی نشان داد و ترانه های بسیار زیبا و خاطره انگیزی از او توسط
خوانندگان مشهور ایران در رادیو ایران پخش شد که بیش از پیش موجبات شهرت و
محبوبیت او را فراهم ساخت .
مشهورترین ترانه های رهی معیری
-" خزان عشق " ،
-" به کنارم بنشین " ،
-" دیدی که رسوا شد دلم "
- " نوای نی " ،
-" دارم شب و روز "
- " شب جدایی "
و
چند ترانه دیگر است که در بین مردم شهرت به سزایی دارد .در سالهای آخر عمر
چند سال برای انتخاب شعر در برنامه ی" گلهای رنگارنگ " رادیو با شادروان
داوود پیرنیا همکاری داشت و در شورای شعر رادیو ایران نیز شرکت می کرد.
رهی
معیری در حالی که تا آخر عمر مجرد زیسته بود در سال 1347 خورشیدی پس از
تحمل چند سال رنج بیماری در 59 سالگی زندگی را بدرود گفت.
از رهی دو مجموعه ی شعر به نام های" سایه ی
عمر "و " آزاده "به جای مانده و هر دو کتاب به چاپ رسیده است ." سایه ی
عمر " مجموعه ی غزلهای اوست که تا کنون چندین بار تجدید چاپ شده است ."
آزاده " نیز مجموعه ترانه های وی می باشد .علاوه بر آن مجموعه ای از مقاله
های ادبی او به نام" گلهای جاویدان " در سال 1363 خورشیدی در تهران چاپ و
منتشر گردیده است.
همچنین کتاب رهاورد رهی ( مجموعه شعر رهی )نیز در سال 1375 به کوشش داریوش صبور در تهران توسط نشر زوّار به زیور چاپ آراسته شد .
